Bij een aantal spoedgevallen is eerste hulp van belang

Aanrijdingen
Aanrijdingen zijn altijd een reden om uw dier door een dierenarts te laten onderzoeken. Ook al lijkt aan de buitenzijde alles goed, dan kunnen er toch inwendige problemen zijn. Denk bijvoorbeeld aan neurologische problemen, klaplongen, een gescheurd middenrif, een onregelmatig hart of schade aan de buikorganen.

Allergische reacties
Allergische reacties op bijvoorbeeld planten of insectenbeten kunnen zich op diverse manieren uiten. Soms als een jeukende huid, maar ook door verdikkingen van de huid, opgezette oogleden of hele kop of een shock-reactie. Als uw dier in elkaar zakt door shock is snel ingrijpen uiteraard belangrijk. Ook wanneer de kop opzwelt, is op korte termijn behandelen verstandig. Deze toestand wil namelijk wel eens doorzetten naar benauwdheid.

Benauwdheid
Ernstige benauwdheid is een acuut spoedgeval. Dit zien we vooral bij ernstige hartklachten, allergische reacties, longontstekingen of inademen van prikkelende of bepaalde giftige stoffen.

Met name als uw dier een blauwige tong heeft, heeft uw dier duidelijk zuurstoftekort. Als er omgevingsfactoren zijn die voor benauwdheid zorgen (bijvoorbeeld koolmonoxide), is het belangrijk om snel frisse lucht op te zoeken. Probeer wel in alle omstandigheden zelf rustig te blijven. Extra stress kan de benauwdheid alleen maar verergeren!

Bij vogels is het belangrijk om op te passen met pannen met een Teflon laag (Tefal pannen). Deze geven bij verhitting stoffen af waar vogels dodelijk benauwd van worden. Snel luchten of naar buiten is dan van levensbelang.

Bevalling die stagneert
Soms perst het moederdier bij een bevalling te lang (meer dan 30-45 minuten) actief op een pup of kitten. Er is dan meestal een probleem in de ligging of de grootte van het jong. Het eerste kan soms wel langer duren, omdat deze de geboorteweg oprekt. Bij een eerste jong is 60 minuten persen geen uitzondering. Indien er een pootje of een kopje zichtbaar is, mag er rustig aan getrokken worden om de uitdrijving te versnellen.

Bloedingen
Met name als sprake is van slagaderlijke bloedingen is snel handelen van belang. Als eerste hulp kunt u met een doek (handdoek, zakdoek etc.) flink tegendruk geven op de plek van bloeding. Bij ernstige bloedingen aan een poot kunt u ook druk in de lies of oksel op de aanvoerende slagader geven. Ten slotte is het mogelijk bij bloedingen die niet te hoog op een poot zitten erboven een knelverband of tourniquet aan te leggen. U draait dan een smalle doek tweemaal om de poot en legt er een enkelvoudige knoop in. Neem een stevige stok, knoop dit bovenop de bestaande knoop en draai de stok zover tot de bloeding stopt. Ga vervolgens snel naar de dierenarts!

Brandwonden
Brandwonden moeten altijd door een dierenarts behandeld worden. Indien het om meer dan 20% van het lichaamsoppervlak gaat is er sprake van een spoedgeval. Eerste hulp thuis in de vorm van koelen met water is essentieel. De keuze voor koelen met lauw of koud water wordt bepaald door de grootte van het te koelen oppervlak en de grootte van het dier. In principe is koelen met koud water het beste/meest effectief. Het mag alleen niet ten koste gaan van te veel afkoelen van de patiënt. Daarom kunt u bij grotere huidoppervlakken en kleinere patiënten beter koelen met lauw water.

Epileptische aanval
Epileptische aanvallen zijn normaal gesproken niet levensbedreigend. Alleen als zich een situatie voordoet dat het dier van de ene in de volgende aanval gaat of de toevallen langer dan 20-30 minuten duren wordt het lichamelijk zwaar. Op dat moment is het noodzakelijk rust in de hersenen en lichaam te krijgen door middel van een injectie.

Grasaren in oor, neus of oog
Grasaren of kruipertjes zijn stekelige aartjes, afkomstig van de bloei van grassoorten. Ze zijn puntig en scherp en hebben de neiging op bepaalde plaatsen het vooral hondenlichaam en soms kattenlichaam binnen te dringen: ze prikken vooral in oren, neuzen, ogen en tussen de tenen. Het grootste probleem van de grasaren is dat de door kleine weerhaakjes alleen maar verder naar binnen gaan, waardoor ze bijvoorbeeld achter het oog, diep in de neus of tot in het middenoor terecht kunnen komen.

Konijnen: maden, maagdarmverstopping
Naast de overige spoedsituaties als benauwdheid of bloedingen komen bij konijnen frequent bepaalde aandoeningen voor, waarbij snel hulp bieden noodzakelijk is.

Allereerst het probleem met maden. Maden zijn de larven van vliegen. Met name konijnen die regelmatig aanplakkende ontlasting aan het achterlijf hebben zijn een gewild slachtoffer voor vliegen. Deze leggen eitjes in de broeierige vacht en de eitjes ontwikkelen zich in zeer korte tijd tot de maden. De maden eten het konijn levend op. Dit fenomeen doet zich in voorjaar en zomer voor. Eerste hulp thuis bestaat uit zo snel mogelijk zoveel mogelijk maden met de hand verwijderen (eventueel onder de douche) en daarna zo spoedig mogelijk naar de dierenarts. Preventief is bij ons een spray te krijgen die ervoor zorgt dat vliegeneitjes niet meer kunnen uitkomen.

Een tweede veel voorkomend probleem bij konijnen is verstopping van maag of darmen. Door de verstopping gaat darminhoud gisten, ontstaan gifstoffen in de darm, waardoor het konijn suf wordt en niet meer eet. Vaak ontstaat ook ondertemperatuur. Vooral in verhaarperiodes zien wij dit probleem frequent. Regelmatig kammen of plukken en voldoende vezelrijke voeding geven zijn preventief belangrijk.

Maagkanteling
Vooral grotere honden met een hogere borstkas lopen het risico dat er een draaiing van de maag ontstaat. Vooral teveel activiteit bij een gevulde maag kan hier oorzakelijk een rol in spelen. Wat opvalt is dat de buik snelt begint op te zetten (en als je er met de vingers op tikt klinkt het hol) door luchtophoping in de maag. De maagkanteling geeft wel spuugneiging, maar er valt niets op te spugen, omdat de maagingang door de maagkanteling dichtgedraaid wordt (“loos braken”). vervolgens kunnen de honden in shock raken.

Oogletsels
Acute pijn of blindheid aan de ogen of door trauma uit de oogkas schieten van de oogbol zijn redenen om snel dierenartshulp te zoeken. Oorzaken kunnen zijn een klap op het oog, een splinter of vreemd voorwerp welke het oog prikkelen of perforeren, een acuut verhoogde oogboldruk of netvliesloslating. Hoe langer de afwijkende situatie al bestaat, hoe groter de kans wordt op blijvende oogschade of blindheid.

Urineweg/urinebuisblokkade
Als uw dier wel perst, maar niet meer kan plassen is er sprake van een spoedgeval. Meest bekende oorzaken zijn blaasgruisverstoppingen bij katers, maar ook prostaatproblemen, tumoren en blaassteentjes kunnen in de blaashals of urinebuis tot volledige verstopping leiden. Gevolg is dat het dier de urine niet meer kwijt kan, de blaas overvol raakt en het dier zichzelf vergiftigt.

Verlammingen
Plotselinge verlammingen kunnen samenhangen met trauma (hernia, wervelverschuivingen of breuken), spontane bloedingen of infarcten binnen het centrale zenuwstelsel, infecties of tumoren. Ook bij acute verlammingen geldt dat hoe sneller een behandeling kan worden gegeven, des te beter de kansen op herstel zullen zijn.

Vergiftigingen
De lijst van stoffen die giftig zijn voor dieren is in principe eindeloos. Een deel van deze stoffen is in veel huishoudens aanwezig en daarnaast nog smakelijk (denk aan chocolade of druiven). Verder zijn er medicamenten en stoffen die door eigenaren goedbedoeld aan hun dier gegeven worden, maar voor hond of kat niet goed uitpakken! Een lijst van veel voorkomende vergiftigingen is te vinden op de website van licg.nl.

Indien u uw dier ervan verdenkt vergiftigd te zijn of een giftige stof hebt zien opnemen, moet u zo spoedig mogelijk contact opnemen. Als het een product betreft uit uw eigen huishouden is het goed de verpakking mee te nemen naar de kliniek.